Η Λευκάδα ή Λευκαδία οφείλει το όνομά της στους λευκούς απόκρημνους βράχους στο νοτιότερο ακρωτήρι Δουκάτο ή Λευκάτας της Λευκάδας, εκεί που η παράδοση θέλει την ποιήτρια Σαπφώ να δίνει τέλος στη ζωή της και μαζί στον άτυχο έρωτά της για τον Φάωνα. Τα ίχνη της ζωής στο νησί ξεκινάνε 8.000 χρόνια π.Χ. Σημαντικά ευρύματα οικισμού κοντά στο Νυδρί γύρω στα 2.000 π.Χ. μαρτυρούν την ύπαρξη ιδιότυπου πολιτισμού, συγγενούς προς τις ηπειρωτικές απέναντι ακτές. Πρώτοι κάτοικοι οι Λέλεγες, κατακτήθηκαν από τους Κεφαλληνίους και τον Λαέρτη (πατέρα του Οδυσσέα).
Η Λευκάδα μάλιστα διεκδικεί τον τίτλο της ομηρικής Ιθάκης, σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Ντέρπφελντ. Τον 7ο π. Χ. αιώνα η Νίρικος νότια της Λευκάδας υπήρξε μια απ’τις μεγαλύτερες ελληνικές πόλεις. Παρόντες στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, στη μάχη των Πλοιτοκών, στον Πελοποννησιακό πόλεμο με τους Σπαρτιάτες, συμμετείχαν στην εκστρατεία του Μ. Αλέξανδρου και αντιστάθηκαν στους Ρωμαίους τον 3ο π.Χ. αιώνα.
Στη Βυζαντινή περίοδο, το νησί ενσωματώθηκε στο Δεσποτάτο της Ηπείρου και το 1293 περιήλθε στον κόμη Ορσίν (μετέπειτα της Κεφαλληνίας και της Ζακύνθου), ο οποίος έχτισε το φρούριο της Αγίας Λαύρας για προστασία από τους πειρατές.
Ακολουθεί μια μεγάλη περίοδο ενετοκρατίας και πολέμων με τους Τούρκους, οι οποίοι καταλαμβάνουν το νησί το 1503 για 180 χρόνια. Το 1864 η Λευκάδα επιστρέφει στους Ενετούς, που της παραχωρούν υποτυπώδες σύνταγμα και οργανώνεται σε πολιτεία. Αργότερα περνάει για λίγο στα χέρια των Γάλλων και οι Λευκάδιοι επηρεάζονται βαθιά από τις φιλελεύθερες ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης. Το 1810 εμφανίζονται οι Βρετανοί. Την περίοδο αυτή κατασκευάζονται έργα υποδομής καθώς και τα πρώτα αντισεισμικά κτίρια. Στην επανάσταση του 1821 οι Λευκαδίτες πολέμησαν με κάθε μέσο. Μαζί με τα υπόλοιπα νησιά του Ιονίου ενώθηκαν με την Ελλάδα το 1864.